تکنواز

با سلام

در مطلب قبلی نحوه کوک سه تار با مبنا های گوناگون نوشته شد . در این پست
در مورد انواع کوک  ها برای سه تار می نویسم ، منتها قبل از آن باید اشاره کنم
که شما باید همواره بیاد داشته باشید که :
۱:  همیشه نام سیم اول سه تار برای تمام دستگاه ها دو است و تغییر نمی کند.
۲ : سیم اول سه تار ممکن است فرکانس های مختلفی داشته باشد اما ما آن را
همیشه دو فرض می کنیم و بر مبنای آن سیم های دیگر را کوک  می کنیم . حالا
ممکن است در واقعیت صدای سیم اول لا ، سی بمل و هر فرکانس دیگری باشد،
اما ما باید آن را دو بخوانیم .
۳ : به طور معمول برای کوک های مختلف همواره سیم دوم سه تار یا سل کوک
می شود یا فا ( یک فاصله چهارم یا پنجم درست پایین رونده )که البته باید در نظر
داشت که بسان سیم اول ممکن است در واقعیت به جای سل ، مثلآ می ،باشد  اما 
مـا آن را سل می خـوانیم و کاری با نامی که دیاپـازُن نشـان می دهد نداریم ، مگر
آنـکه بخـواهیم بر مـبنای دو ی دیاپازُن سـیم اول را کوک  کنیم ، که سـیم دوم دقیقآ
همان سل دیاپازُن کوک خواهد شد . 
۴ : سـیم سـوم و سـیم چهـارم سیم هایی هستند که در کوک  های مختلف متغیراند.
۵ : گوشه درآمد در هر دستگاه مهمترین گوشه است . 

***

دستگاه های هفتگانه موسیقی یعنی " شور ، سه گاه ، چهار گاه ، همایون ،
مـاهور ، نوا و راسـت پنجگاه و همچنین دستگاه های فرعی منشعب شده از
شور ( بیات ترک ، افشاری ، ابوعطا و دشتی ) و همایون ( بیات اصفهان )
هــمـگی با کـوک  هــای دو ، سـل ، دو ، دو -- و هـمچنـین دو ، فـا ، دو ، دو
قابل اجرا هستند . اما از آنجا که همواره نوازندگان سه تاردر پی خوش صدا
تـر شـدن ساز خود بوده اند کوک  های دیگری هم مورد استفاده قرار گرفت ،
که تابع دستگاه مورد نظر است .
بـه عنوان مثال شما می توانید با کوک  دو ، سل ، دو ، دو دستگاه سه گاه را
 با شـاهد می کرن بنـوازید .. کـه علائـم سـر کلـید گـوشه درآمد آن می شـود :
سـی بمـل ، می کرن و لا کرن . ( که البته برای اجرای گوشه مخالف سه گاه
نـت سی ، کــرن  و نت  می ، بمل  می شود ). در این صـورت نت شاهد
می کرن است..این نت در اجرای درآمد سه گاه  از همه مهمتر است و بیشتر
به گوش می رسد، بنا بر این می توانیم مثلآ سیم سوم و چهارم  را 
می کرن کوک  کنیم . این کار باعث می شود که هنگام اجرای درآمد سه گاه ،
صـدایی بسـیار زیبـاتر از قبل که  دو ، سل ، دو ، دو کوک  کرده بودیم ، داشته
باشیم. اما باید در نظر داشته باشیم که با این کوک  اگر گوشه مخالف سه گاه
را بزنـیم ، سـاز بد صـدا خواهـد بود .. پس این نکته به ما یاد می دهد که گاهآ
کوک  ها ما را در اجرای موسیقی محدود می کنند . پس باید قبل از کوک  کردن
تکلیفمان را بدانیم که چه چیزی را می خواهیم اجرا کنیم . در ادامه کوک  های
معرفی شده توسط مرحوم استاد احمد عبادی ، نوازنده بزرگ سه تار را برای
دستگاه های مختلف قرار می دهم .